Esnek Yan Hak Nedir? Yan Haklar Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Yan hak vermek, çalışanların motivasyonunu yükselten ve bu doğrultuda hem çalışana hem de işverene fayda sağlayan bir uygulamadır. Dolayısıyla yan haklar büyük önem taşır ve yan haklar konusunda bilinmesi gereken birçok detay vardır. Peki, yan hak ve esnek yan hak nedir, bu konudaki avantajlar nelerdir?
Yan Hak Nedir?
Yan hak, çalışanların maaşına ek olarak verilen desteklerin geneli için kullanılan bir tabirdir. Zorunlu ve isteğe bağlı yan haklar bulunurken bu haklar nakit olarak veya yemek kartı şeklinde çalışanlara verilir. En yaygın yan haklar ise sigorta, yol ve yemek desteğidir.
Esnek Yan Hak Nedir?
Esnek yan hak, çoğunlukla verilmesi zorunlu olmayan yan haklar için kullanılan bir tabirdir. Esnek yan hakları standart yan haklardan ayıran temel nokta, özel amaçlara hizmet etmesi ve özelleştirilebilir olmasıdır. Başarı ödülü, hediye kartı ve eğitim yardımı gibi destekleri esnek yan haklara örnek olarak gösterebiliriz.
Çalışanlara Verilebilecek Yan Haklar Nelerdir?
Çalışanlara verilebilecek çok sayıda yan hak mevcuttur. Bu yan haklar, kurum kültürü ve çalışanların ihtiyacı doğrultusunda çeşitlendirilebilir. Sıkça tercih edilen yan hakları ise şöyle sıralayabiliriz:
- Sağlık sigortası
- İşsizlik sigortası
- Tıbbi izin/hastalık izni
- Aylık yemek ücreti
- Yol yardımı
- Ücretli tatil/ücretli izin
- Hayat sigortası
- Başarı ödülü
- Spor salonu üyeliği
- Çalışan indirimi
- Hediye çeki/hediye kartı
- Şirket aracı
- Şirket telefonu
- Doğum günü izni
- Anne ve babalar için ekstra doğum izni
- Erzak yardımı
- Eğitim ödeneği
Sağlık Sigortası Nedir?
Sağlık sigortası, çalışanlar için en temel yan hak olarak bilinir. Bu yan hak doğrultusunda sigortalı çalışanlar, hastanelerdeki birçok sağlık hizmetinden ücretsiz olarak yararlanırlar. Yasalara göre yapılması zorunlu olan sağlık sigortasının yanında geniş kapsamlı bir özel sağlık sigortası veya tamamlayıcı sağlık sigortası da çalışanlara esnek yan hak olarak sunulabilir.
İşsizlik Sigortası Nedir?
Verilmesi zorunlu yan haklardan biri de işsizlik sigortasıdır. SGK primleri dahilinde çalışan adına işveren tarafından ödenen işsizlik sigortası primi, sigortalı çalışanları işsiz kalma riskine karşı korur. Bu sigorta kapsamında işsiz kalan çalışanlar, belirli bir süre boyunca işsizlik maaşı almaya hak kazanırlar.
Tıbbi İzin/Hastalık İzni Nedir?
Tıbbi izin veya hastalık izni olarak bilinen bu yan hak, çalışanın olumsuz sağlık durumları için kullanabileceği bir haktır. Doktor tarafından yazılmış bir rapor mevcutsa hastalık izninin verilmesi zorunludur. Raporun bulunmadığı durumlarda ise hastalık izni kullandırılması karşılığında çalışanın ilgili gün için geçerli ücretinde kesinti yapılabilir. Fakat hastalık izninin esnek bir yan hak olması için rapor şartı aranmaksızın ve ücret kesintisi yapılmaksızın iznin kullandırılması gerekir.
Aylık Yemek Ücreti Nedir?
Aylık yemek ücreti, hemen her şirket tarafından çalışanlara sunulan bir yan haktır. Çalışanlara iş yerinde yemek vermek, yemek parası ödemek veya yemek kartı tahsis etmek, bu yan hakkın farklı uygulama şekilleridir.
Yol Yardımı Nedir?
Yol yardımı da yaygın bir şekilde kullanılan yan haklar arasındadır. Genellikle çalışanlara, işe geldikleri gün sayısı ile günlük yol ücreti üzerinden yapılan bir hesaplama doğrultusunda aylık ücret ödemek şeklinde uygulanır. Çalışanların evlerinden veya belirli noktalardan alınıp iş yerine getirilmesini ve mesai bitiminde aynı noktaya bırakılmasını kapsayan personel servisleri de yol yardımı hakkı olarak kabul edilir.
Ücretli Tatil/Ücretli İzin Nedir?
Ücretli izin veya ücretli tatil, çalışanın işe gelmemesine rağmen izin günleri ile ilgili maaşını alabildiği bir yan hak uygulamasıdır. Yıllık izin, tıbbi izin ve doğum izni gibi uygulamalar, genellikle ücretli izin kapsamında değerlendirilir. Ayrıca işverenin inisiyatifi doğrultusunda farklı sürelerle ücretli izin kullandırılması da mümkündür.
Hayat Sigortası Nedir?
Hayat sigortası, çalışanların sağlık sigortalarına ek olarak yapılan ve daha çok vefat durumunu içeren bir sigortadır. Çalışanlara yan hak olarak hayat sigortası sunulduğunda, sigorta sahibinin vefatı üzerine yasal varislerine tazminat ödenir. Özellikle evli ve çocuklu çalışanlara sunulan önemli bir yan haktır.
Başarı Ödülü Nedir?
Başarı ödülü, çalışanların iş özelinde belirli başarılarının çeşitli hediyelerle ödüllendirildiği bir sistemdir. Bu yan hak doğrultusunda belirli miktarda satış yapmak, yeni ürün geliştirmek gibi görevleri başarıyla tamamlayan çalışanlara nakit veya hediye kartı şeklinde ödüller verilebilir.
Spor Salonu Üyeliği Nedir?
Spor salonu üyeliği, çalışanların hem sosyalleşmesi hem de sağlıklı yaşam imkânı bulması amacıyla verilen bir yan haktır. Çalışanlar bu haklarıyla fitness, yoga ve benzeri birçok alanda eğitim alıp sportif faaliyetlere katılabilir.
Çalışan İndirimi Nedir?
Çalışan indirimi, genellikle perakende satış yapan şirketlerin uyguladığı bir yan haktır. Bu hak kapsamında çalışanlar, çalıştıkları firmanın ürünlerini indirimli bir şekilde satın alırlar.
Hediye Çeki/Hediye Kartı Nedir?
Hediye çeki veya hediye kartı, çalışanların belirli ürün ve hizmetlere indirimli veya ücretsiz ulaşmasını sağlayan bir yan haktır. İşverenler, hediye kartı firmaları veya mağazalar ile anlaşarak çalışanlarına özel hediye çekleri verebilirler.
Şirket Aracı Nedir?
Şirket aracı, iş seyahati gerçekleştirmesi gereken veya iş ortakları ile iş yeri dışında görüşmesi gereken çalışanlara verilen bir yan haktır. İşveren; yakıt, bakım, onarım ve benzer masraflarını karşıladığı bir aracı, iş özelinde araç ihtiyacı olan çalışanlarına tahsis edebilir.
Şirket Telefonu Nedir?
Şirket telefonu, şirket içi iletişim için kullanılan yaygın bir yöntemdir. Bu yan hak sayesinde çalışanlar, kendi telefonlarını iş görüşmeleri için kullanmak zorunda kalmazlar. Şirket telefonu uygulaması hem gizlilik hem de maliyet avantajı açısından çalışanlara fayda sağlar.
Doğum Günü İzni Nedir?
Doğum günü izni, çalışanlar için bir çeşit doğum günü hediyesi yerine geçen yan haktır. Bu hak doğrultusunda çalışanlar, doğum günlerinin mesai günlerine denk gelmesi halinde ücretli izin yaparlar.
Anne ve Babalar İçin Ekstra Doğum İzni Nedir?
Yeni anne ve baba olan çalışanlara doğum izni vermek yasal süreler kapsamında zorunludur. Fakat yasal haklara ek olarak esnek yan haklar kapsamında ekstra doğum izni de verilebilir. Ekstra doğum izni sayesinde çalışanlar yeni doğan çocukları ile daha fazla zaman geçirebilirler.
Erzak Yardımı Nedir?
Erzak yardımı, çalışanlara gıda paketi veya gıda ürünlerinde geçerli bir hediye kartı vermeyi kapsayan bir yan haktır. En sık tercih edilen yan haklar arasında bulunan erzak yardımı, özellikle dini bayramlarda çalışanlara verilir.
Eğitim Ödeneği Nedir?
Eğitim ödeneği, okul çağında çocuğu olan çalışanlara verilen bir yan haktır. Bu yan hak kapsamında söz konusu çalışanın çocuklarına kırtasiye paketi veya burs vermek şeklinde uygulanabilir. Ayrıca çalışanlar için sunulan mesleki eğitimler ve mesleki eğitim ücretleri de eğitim ödeneği olarak kabul edilebilir.
Yan Haklar Hangi Yasalara Dayanır?
Zorunlu yan haklar 4857 sayılı İş Kanunu ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında düzenlenmiştir. Zorunlu olmayan yan haklar ile ilgili uygulamalar ise işveren ve çalışan arasında yapılan iş sözleşmesi kapsamında belirlenir.
Yan Haklar ve Maaş Arasındaki Fark Nedir?
Yan haklar ve maaş arasındaki fark, yan hakların maaşa dahil edilmeden sunulmasıdır. Nakit veya farklı bir yöntemle verilen yan haklar, maaşın haricinde tutulur. Bu da çalışanlar için genel anlamda bir ekonomik avantaj sunar. Maaş ödemeleri, anlaşmalar doğrultusunda belirli dönemler için sabit kalırken yan haklar, işverenin inisiyatifi doğrultusunda düzensiz periyotlarla da verilebilir.
Yan Haklar İşveren Tarafından Değiştirilebilir mi?
İşverenler, zorunlu yan haklar için ilgili kanunlara uyum sağlamak zorundadır. Fakat zorunlu olmayan yan haklar ile ilgili tüm detaylar, işverenin inisiyatifindedir. Eğer iş sözleşmesinde yan haklar ile ilgili maddeler bulunuyorsa söz konusu hakların sözleşmeye göre verilmesi gerekir. Aksi halde yan haklar, işveren tarafından değiştirilebilir.
Yan Haklar İşten Çıkarmada Göz Önünde Bulundurulur mu?
Zorunlu yan haklar işten çıkarmalarda göz önünde bulundurulurken isteğe bağlı yan haklardan sadece iş sözleşmesi kapsamındakiler göz önünde bulundurulur. Bu doğrultuda ihbar tazminatı ve kıdem tazminatı gibi ödemelere; sigorta primleri, yemek ücretleri ve yol destekleri de eklenebilir.
Yan Haklar Vergilendirilir mi? Vergiden Muaf Tutulan Yan Haklar Var mı?
Yol ücreti, yemek parası, yemek kartı, market ve hediye kartı gibi temel yan hakların çoğu her yıl yasalara göre belirlenen tutarlar kapsamında vergi muafiyetine dahil edilir. İş Kanunu kapsamına alınmayan isteğe bağlı bazı yan haklar ise vergi muafiyeti kapsamına alınmaz.
Yan haklar sunarken kullanılan yemek kartı ve hediye kartları ile elde edilebilecek vergi kazancını hesaplamak için TokenFlex Örnek Avantaj Tablosu’na göz atabilirsiniz.
Esnek Yan Hakların Avantajları Nelerdir?
Çalışanlarınıza esnek yan haklar sunarak birçok avantaj elde edebilirsiniz. Bu avantajların başında ise çalışan mutluluğu gelir. Çalışanlarınızı mutlu ederek onların motivasyonunu yükseltebilir, böylece daha verimli çalışabilmelerine zemin hazırlayabilirsiniz.
Bir diğer önemli avantaj ise vergi muafiyetidir. Çalışanlarınıza sunacağınız yan haklar doğrultusunda vergi muafiyeti hakkından faydalanabilir, maliyet tasarrufu sağlayabilirsiniz. Maliyet tasarrufu ile birlikte kolay ve pratik kullanım imkânıyla zaman tasarrufuna da sahip olmak isterseniz TokenFlex’e hemen başvurun, çalışanlarınıza yemek kartı veya hediye kartı vererek avantajlardan faydalanın.
