Zam Hesaplama, Maaş Yüzdesi Nasıl Hesaplanır?
Maaş zammı, her şirketin yılda bir veya iki kez gündemine gelen bir konudur. Genellikle her yılın başında yapılan zamların yanında yıl ortasında ara zam yapılması da oldukça yaygın bir uygulamadır. Bu süreçte zam hesaplaması yapılırken dikkate alınan birçok farklı detay vardır. Peki, maaş zammı nasıl hesaplanır ve maaş zam oranı nasıl belirlenir?
Zam Oranı Nasıl Hesaplanır?
Zam oranı; şirket politikalarından enflasyona, asgari ücretten ulusal ekonomik düzene göre birçok farklı detay göz önünde bulunarak hesaplanır. Şirketler zam oranı hesaplaması yaparken hem iç hem de dış etkenlere bakar. Maaşlara yapılacak zam oranı belirlenirken etkili olan başlıca unsurları şu şekilde sıralayabiliriz:
- İş sözleşmesi
- Şirketin ekonomik politikaları
- Enflasyon oranındaki değişim
- Ülkedeki ekonomik dalgalanmalar
- Asgari ücret zam tutarı ve oranı
- Çalışanın bulunduğu departman ve pozisyon
Yüzdelik Orana Göre Zamlı Maaş Hesaplaması Nasıl Yapılır?
Zamlı maaş hesaplaması yapmak için zam tutarı olarak belirlenen yüzdelik oranın da önceden bilinmesi gerekir. Bazı şirketler, maaşlara yapılacak zam oranını önceden belirler ve her zam döneminde bu oranda artış yapar. Birçok şirkette de zam oranı veya zam oranının neye göre belirleneceği iş sözleşmesine yazılır.
Bu gibi durumlarda oran önceden bilindiği için gelecekte maaşın ne kadar olacağı da kolayca hesaplanabilir. Önceden anlaşılmış bir zam oranı bulunmadığında ise çoğunlukla asgari ücrete yapılan zam oranına ve enflasyon oranına bakılır.
Şimdi, yüzdeye göre maaş zammı hesaplaması için örneklere bakalım.
Örnek: %25 Zam Hesaplama
Örnek olarak bir çalışanın 30.000 TL maaş ile çalışırken %25’lik zam aldığını varsayalım. Bu durumda mevcut maaşın zam oranı kadar yüzdesinin alınıp yine mevcut maaş tutarına eklenmesi gerekir. Örneğe göre yüzde 25 zam kaç TL olur ve yeni maaş tutarı kaç TL’ye yükselir, bunu hesaplayalım.
- Mevcut maaş: 30.000 TL
- Zam oranı: %25
- Zam tutarı: 30.000 x 0,25= 7.500 TL
- Zamlı maaş tutarı: 30.000 + 7.500 = 37.500 TL
Zamlı Maaşa Göre Yüzdelik Oran Hesaplaması
Bazen maaşlara yapılan zamlar tutar olarak belirtilir ve yüzdelik oran açıklanmaz. Bu durumda maaş yüzde hesaplaması yaparak ilgili orana ulaşmak mümkündür. Yapılan zam tutarını eski maaşa bölüp 100 ile çarparak yüzdelik oran hesaplanabilir. Zam tutarının 8.000 TL olarak açıklandığı ve eski maaşın 40.000 TL olduğu bir örnek üzerinden hesaplama yapalım.
- Zam tutarı: 8.000 TL
- Eski maaş: 40.000 TL
- Zam oranı: 8.000 / 40.000 = 0,2
- Yüzdelik oran: 0,2 x 100 = %20
Enflasyona Göre Maaş Hesaplaması Nasıl Yapılır?
Enflasyona göre maaş zammı hesaplamak da oldukça yaygındır. Bunun sebebi, çalışanların alım gücünün zamana bağlı olarak düşmesini engelleme hedefidir. Enflasyon, paranın zamansal değerindeki değişimi gösterir ve alım gücünü belirleyen en önemli faktördür. İşverenler de enflasyona bağlı oranlara göre maaş zammı yaparak yeni maaşın ideal seviyede olmasını hedefler.
Enflasyon oranları TCMB tarafından hesaplanarak açıklanır. Güncel enflasyon verilerine TCMB resmi web sitesindeki “Tüketici Fiyatları” ve “Üretici Fiyatları” sayfalarından ulaşmak mümkündür.
12 Aylık TÜFE ve Ortalama Yİ-ÜFE
TÜFE (Tüketici Fiyat Endeksi) ve Yİ-ÜFE (Yurt İçin Üretici Fiyat Endeksi), ücret belirleme konusunda en çok etkili olan enflasyon metrikleridir. 12 aylık TÜFE ve ortalama Yİ-ÜFE, genellikle yıllık maaş zamları için kullanılır. Bu oranlar biten yıldaki ücret değişimlerini yıllık olarak göstererek gelecekteki artış için de fikir verir. İşverenler de maaşlara bu oranlar doğrultusunda zam yaparlar. Örneğin 12 aylık TÜFE %40 olarak açıklanmışsa maaşa yapılacak zam oranı da %35 ila %45 arasında olabilir.
Geçen Yılın Aynı Ayına Göre TÜFE
Bir önceki yılın aynı ayına göre enflasyon oranı, çoğunlukla ara zamlarda dikkate alınan bir orandır. Birçok sektörde her yılın başında olduğu gibi yılın ortasında, ikinci 6 aylık maaşın ne kadar olacağı konusunda çalışmalar başlar. Bu gibi durumlarda da yıllık ortalamalar yerine bir önceki yılın aynı ayına göre TÜFE oranı dikkate alınır.
Brütten Nete Maaş Hesaplama Nasıl Yapılır?
Her çalışan için brüt ve net olmak üzere iki farklı maaş tutarı vardır. Aslında her çalışanın asıl maaşı, brüt maaş olarak belirlenen tutardır. Fakat devlet tarafından brüt maaş üzerinden vergi ve sigorta primleri kesildiği için çalışanın eline geçen tutar daha az olur. Dolayısıyla brütten nete maaş hesaplaması için brüt maaş tutarından ilgili kesintileri çıkarmak yeterlidir. Söz konusu kesintilere maaş bordrosundan ulaşmak mümkündür.
Maaş Bordrosunda Yer Alan Kesintiler
Net ve brüt maaş farkını oluşturan kesintiler şu şekildedir:
- Gelir vergisi
- Damga vergisi
- SGK işçi primi
- İşsizlik sigortası işçi payı
Bu temel kalemlerin dışında Bireysel Emeklilik Sistemi kesintisi ve engellilik indirimi gibi kalemleri de bordroda görmek mümkündür. Ayrıca asgari ücret, gelir ve damga vergisinden muaf olduğu için asgari ücretlilerin bordrolarında bu kalemler sıfır olarak görünür. Asgari ücretten fazla maaş alanlar için ise söz konusu muafiyete karşılık gelen tutar kadar vergi indirimi yapılır. Yapılan indirim de bordroda gösterilir.
Çalışan Maaşına Yemek ve Yol Ücretleri Dahil mi?
Yemek ve yol ücretlerinin çalışan maaşına dahil olup olmaması işveren ve çalışan arasındaki anlaşmaya bağlıdır. Bazı iş sözleşmelerinde yol ve yemek ücreti ayrıca belirtilmeyip asıl maaşın içinde ödeniyormuş gibi kabul edilebilir. Fakat çoğunlukla yol ve yemek parası ayrı kalemler olarak hesaplanır. Çünkü bu destek kalemleri için vergi muafiyeti söz konusudur.
Eğer çalışanların yol ve yemek destekleri işveren tarafından karşılanıyorsa maaşa zam yapılırken bu tutarlara da zam yapılabilir. Zorunlu bir ödenek olmadığı için zam yapılması da işverene bağlı bir durumdur. Yapılacak olan zam ise genellikle maaşla aynı oranda olur. Bunun dışında devlet tarafından belirlenen yol ve yemek istisnası tutarları da dikkate alınabilir.
Siz de çalışanlarınıza yemek ücreti ödüyorsanız TokenFlex kullanarak bu ücretten doğan vergiler ve primlerden muaf olabilirsiniz. TokenFlex Yemek Kartı ile çalışanlarınıza yemek desteği sunduğunuz takdirde gelir vergisi, damga vergisi ve SGK primi istisna tutarlarından faydalanabilir; şirketiniz için maliyet tasarrufu sağlayabilirsiniz. Ayrıca online bakiye yükleme ve kolay faturalama gibi özelliklerle operasyonel yükünüzü azaltabilirsiniz. Kullanıcılarına gıda ve gıda dışı sektörlerde geçerli avantajlı kampanyalar sunan TokenFlex Yemek Kartı’na hemen başvurun, çalışanlarınızın motivasyonuna katkıda bulunarak performanslarını artırın.
