İhbar Tazminatı Nedir, Nasıl Hesaplanır?

Çalışma hayatında hem işverenlerin hem de çalışanların bazı hakları ve sorumlulukları bulunur. Bu hak ve sorumluluklar, tarafların mağduriyet yaşamaması için kanunlarla düzenlenmiştir. Örneğin işten çıkarılma durumu çalışan açısından mağduriyet yaşatabileceği için çalışanlara ihbar tazminatı hakkı tanınmıştır. Bu tazminati ödemek ise işverenin sorumlulukları arasındadır. Şimdi, konuyla ilgili “İhbar tazminatı nedir, ihbar tazminatı ne kadar ve ihbar tazminatı neye göre hesaplanır?” gibi sorulara cevap verelim.

İhbar Tazminatı Nedir?

İhbar tazminatı, ihbar süresi hakkı tanınmadan işten çıkarılan veya haklı sebebi bulunarak işten çıkan çalışanlara ödenmesi gereken tazminattır. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 17. maddesi ile düzenlenen ihbar tazminatı, önceden haber verilmeden işten çıkarılan çalışanlar için verilir.

İşveren, bir personele işten çıkarılacağına dair haber verdikten sonra, ihbar süresi boyunca o personeli çalıştırmakla yükümlüdür. İhbar süresi hakkı verilmeyen çalışanlara ise söz konusu süre için ihbar tazminatı ödenir. Peki, ihbar tazminatı nasıl hesaplanır ve kaç TL olarak ödenir?

İhbar Tazminatı Kaç TL Ödenir?

İhbar tazminatının kaç TL ödeneceği, ilgili personelin çalışma süresine ve aldığı maaşa bağlı olarak değişir. Çünkü bu tazminat, çalışanın ihbar süresine ait maaşnı temsil eder. İhbar süresi ise personelin, söz konusu iş yerinde ne kadar süre boyunca çalıştığıyla ilgilidir.

Buna göre ihbar tazminatı; 6 aydan kısa süreli çalışanlara 2 haftalık, 6 ay - 1,5 yıl arası çalışanlara 4 haftalık, 1,5 - 3 yıl arası çalışanlara 6 haftalık, 3 yıldan uzun süredir çalışanlara ise 8 haftalık maaşlarına denk gelecek tutarda ödenir.

İhbar Süresi Kaç Gündür?

İhbar tazminatı hesabı için ihtiyaç duyulan en önemli bilgilerden biri ihbar süresidir. Bu nedenle hesaplama işlemine geçmeden önce ihbar sürelerine göz atmakta fayda var. İş Kanunu kapsamında çalışma süresine göre ihbar süresi şu şekildedir:

• İşi altı 6 aydan az sürmüş olan çalışanlar için: 2 hafta (14 gün)
• İşi 6 aydan 1,5 yıla kadar sürmüş olan çalışanlar için: 4 hafta (28 gün)
• İşi 1,5 yıldan 3 yıla kadar sürmüş olan çalışanlar için: 6 hafta (42 gün)
• İşi 3 yıldan fazla sürmüş olan çalışanlar için: 8 hafta (56 gün)

İş Kanunu’nda belirtilen bu süreler, minimum süreleri ifade eder. Yani işveren ve çalışan arasında yapılan iş sözleşmesinde ihbar süresi daha uzun tutulabilir.

İhbar Tazminatı Nasıl Hesaplanır?

 

İhbar tazminatı hesabı için basit bir formül vardır. Ancak hesaplama öncesinde, “İhbar tazminatı brüt mü, net mi?” sorusuna da cevap verelim. Bu ödenek, çalışanın en son aldığı brüt maaş üzerinden hesaplanır. Yani personel önceki aylarda ne kadar kazanıyor olursa olsun, önemli olan işten çıkarıldığı aydaki brüt maaş tutarıdır.

İhbar tazminatı hesaplama formülü, “Günlük Brüt Maaş X İhbar Süresi Günü - Damga Vergisi - Gelir Vergisi” şeklinde özetlenebilir. Şimdi, örnek bir hesaplama yapalım:

2 yıl çalışma süresi bulunan ve işten çıkarılma tarihinde brüt maaşı 30.000 TL olan bir çalışanı ele aldığımızda, ihbar tazminatı hesaplaması şöyle olur:

• Günlük brüt maaş: 30.000 / 30 = 1.000 TL
• 2 yıla göre ihbar süresi: 6 hafta x 7 gün = 42 gün
• Brüt ihbar tazminatı: 1.000 x 42 = 42.000 TL
• Gelir vergisi (%20 kabul edilmiştir): 42.000 x 0,20 = 8400 TL
• Damga vergisi (%0,759): 42.000 x 0,00759 = 318,78 TL
• Net ihbar tazminatı: 42.000 - 8.400-318,78 = 33.281,22 TL

Bu hesaplamaya göre 30.000 TL maaşla çalışan biri, 2 yıldır çalıştığı iş yerinden ihbar süresi hakkı tanınmadan çıkarılırsa veya haklı bir sebeple işten çıkarsa 33.281,22 TL ihbar tazminatı alır.

Asgari Ücret İhbar Tazminatı Nasıl Hesaplanır?

Her iş yerinde maaşlar farklı olabileceği için ihbar tazminatı hesabı da farklıdır. Fakat asgari ücret standart bir tutardır. Bu nedenle asgari ücretle çalışan her personelin ihbar tazminatı tutarı aynı olur. Önceki örnekte olduğu gibi yine 2 yıl çalışma süresi olan bir personeli ele alırsak 2024 için asgari ücret ihbar tazminatı hesaplaması şu şekilde olur:

Tablodaki hesaplamaya göre 2 yıl çalıştığı işinden çıkarılan veya haklı bir sebeple işten ayrılan bir asgari ücretli, ihbar süresi hakkı tanınmadığı takdirde 23.590,42 TL ihbar tazminatı alır.

İhbar Tazminatı Ne Zaman Alınır?

İş Kanunu’nda işverenlere, ihbar tazminatı ödeme süresi için ek zaman verilmemiştir. alabilirKanundaki ilgili maddede, işverenin ihbar süresine ait ücreti peşin ödemek şartıyla iş sözleşmesini feshedebileceği bilgisi yer alıyor. Buna göre işten çıkarılan bir personele, işten çıkarıldığı gün ihbar tazminatı ödemesi yapılır.

İhbar Tazminatı İçin Ne Kadar Çalışmak Gerekir?

Bir çalışanın ihbar tazminatı hakkı, işe giriş tarihinden itibaren geçerlidir. Yani bir kişi 1 günlük çalışma sonucunda dahi ihbar tazminatına hak kazanabilir. Bu tazminat için minimum çalışma süresi uygulaması yoktur. İş Kanunu’nda da açıkça belirtildiği üzere 6 aydan kısa süren çalışmalar için 2 haftalık maaşın ödenmesi gerekir.

Kimler İhbar Tazminatı Alabilir?

İhbar tazminatı, genellikle işten çıkarılan çalışanlara ait bir hak gibi görülür. Fakat bir çalışan, haklı bir sebep sunarak işinden istifa ederse ve bu istifa sonrası ihbar süresi boyunca çalışmasına devam ederse işverenin ihbar tazminatı ödemesi gerekir. Bu doğrultuda işveren tarafından haklı bir sebep gösterilmeden veya çalışan tarafından haklı bir sebep gösterilerek feshedilen iş sözleşmelerinde ihbar tazminatının söz konusu olduğunu söyleyebiliriz.

Kimler İhbar Tazminatı Alamaz?

İş yerinde kanunlara aykırı bir şekilde davranan ve kasıtlı olarak iş yerinin zararına eylemler gerçekleştiren personel, ihbar süresi dikkate alınmadan işten çıkarılabilir. Bu durumda ihbar tazminatı da kıdem tazminatı da ödenmez. Ayrıca çalışanın özel sebepleri doğrultusunda işten çıkması durumunda da ihbar tazminatı söz konusu değildir.

Bu konudaki asıl önemli detay, çalışana ihbar süresi hakkının tanınmış olmasıdır. Bir çalışana işten çıkarılacağı önceden haber verilmişse ve ihbar süresi boyunca maaşlı bir şekilde çalışma süreci devam etmişse bu personele ihbar tazminatı ödenmez. Çünkü zaten ilgili sürenin ücreti, personel çalışırken maaş olarak ödenmiş olur.

Kıdem ve İhbar Tazminatı Arasındaki Fark Nedir?

Kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı, sıkça birbirlerine karıştırılırlar. Fakat bu iki ödenek arasında önemli farklar vardır. Örneğin ihbar tazminatından her iki taraf, kıdem tazminatından ise sadece işveren sorumludur. Bir çalışan, ihbar süresine uymadan işten çıkarsa ihbar süresine ilişkin tutar maaşından kesilir. Yani çalışan, işverene ihbar tazminatı ödemiş olur. Ama kıdem tazminatında böyle bir durum yoktur.

Kıdem tazminatı, işten çıkarılan veya geçerli bir sebebi bulunarak işten ayrılan personellere ödenen ek ücrettir. İhbar süresine bağlı kalmaksızın ödenir. Suç teşkil eden davranışlar söz konusu olmadığı sürece bir işveren, işten çıkardığı her çalışana kıdem tazminatı ödemekle yükümlüdür. Kıdem tazminatı hakkında detaylı bilgi almak için “Kıdem Tazminatı Nedir, Nasıl Hesaplanır?” başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz.